Ruimtelijke en emotionele waarde van het kerkgebouw

Een historisch kerkgebouw werd volgens een aantal vaste principes vormgegeven en uitgebreid. Harmonieuze verhoudingen, symmetrie en spirituele belevingen vormden de basis van de ruimtelijke expressie van de kerk. En hoewel het neogotische kerkgebouw slechts een relatief korte eigen geschiedenis heeft - gebouwd aan het begin van de 20e eeuw, met enkele na-oorlogse toevoegingen zoals de bakstenen gewelven - draagt het wel de eeuwenlange traditie en geschiedenis van kerkelijke architectuur in zich.

Het kerkgebouw is ook emotioneel ingebed in haar ruimtelijke context, en verankerd in het culturele en sociale geheugen van de gemeenschap. Kerken waren immers altijd plekken voor ontmoeting, en hebben hierdoor een belangrijke emotionele betekenis.

Het ontwerp is dan ook tweeledig, verder bouwend op de ruimtelijke en architecturale waarde van het gebouw, waarbij het een vernieuwde betekenis krijgt binnen de wijk vanuit haar nieuwe bestemming.

(Her-)interpretatie van het kerkgebouw

Het kerkgebouw is te lezen als de samenstelling van twee delen: het majestueuze rechthoekige kerkschip en het verheven, concave koor. Beide delen worden evenwaardig ingezet in dit nieuwe hoofdstuk, doch met een verschillende ruimtelijke expressie. Het kerkschip is een indrukwekkende ruimte die vormgegeven werd om een grote groep mensen in volle verwondering een plek te kunnen geven. Het is dan ook vanzelfsprekend dat deze monumentale ruimtelijkheid wordt behouden en versterkt in de nieuwe functie voor de kerk. Het koor, met haar halfronde vorm en prachtige glasramen, is een zeer bijzondere plek in de kerk en barst van de symboliek. Deze meer intieme plek zal fungeren als het hart van de dagelijkse werking. In het knooppunt tussen beide delen bevindt zich de toren, als baken en aankondiging van de kerk in de wijde context.

Het kerkschip ontdubbeld

Aan de tuinzijde wordt een volumetrische kopie van de middenbeuk van het kerkschip voorzien, zich vleiend langs de zijgevel van het kerkgebouw. Als eigentijdse en lichtrijke dubbelganger van het bestaande in essentie lege volume, is dit nieuwe element een open structuur met plateaus op verschillende niveaus, evolutief van aard, dat alle kwaliteiten voorziet voor stimulerende, comfortabele en eigentijdse werkplekken. Het nieuwe volume voelt vertrouwd aan, want het kent een gelijkaardige vormelijke expressie en heeft dezelfde verhoudingen als de middenbeuk van de kerk, en vult de voorgevel op poëtische wijze aan, waarbij een meerlaagse en diepere lezing van het kerkgebouw wordt gegenereerd. Het volledige kerkschip, inclusief de zijbeuken, blijft zo behouden als open, flexibele, en multifunctionele ruimte, terwijl in het dakvolume een inspirerend landschap ontstaat van flexibele werkplekken.

Het koor bekroond

Vanuit de radialen van het koor wordt een kroon van nieuwe toevoegingen voorzien, als een krans van straalkapellen. Hier wisselen ondersteunende functies zoals keuken, sanitair, bergruimte, … en intieme binnentuinen elkaar af. De gesloten wandvlakken tussen de pilasters worden opengewerkt, zodat het koor zich zal baden in het licht, met boeiende doorzichten en relaties. Het vernieuwde koor blijft het hart van het gebouw, en wordt de cafetaria, de praat- en leesruimte, de plek voor interactie en informele ontmoeting. Deze centrale plek is direct gelinkt met het kerkschip, en kan erin overvloeien, maar is ook visueel gelinkt aan de verschillende binnen- en buitenruimtes rondomrond, met de straat, en met de groene pastorijtuin.

De toren als spil

In de toren wordt een theatrale trap voorzien die alle onderdelen van het project met elkaar verbindt en een vernieuwde ruimtelijke beleving van het kerkgebouw mogelijk maakt doordat ze nieuwe zichten creëert doorheen de kerk en een weids zicht biedt op de omgeving vanuit het uitkijkpunt bovenaan in de toren. Op de eerste verdieping linkt de trap aan een passerelle in de zuidelijke zijbeuk. Deze verbindt de verschillende kantoorruimtes met elkaar en met een vergaderruimte op het oksaal. De beleving vanop het oude balkon in de toren wordt hier gereconstrueerd en doorgetrokken doorheen de gehele kerk.

Een inspirerende werkplek

De bestaande dakverdieping van het kerkschip vormt samen met het nieuwe volume een boeiend werklandschap in het dak. De oude en nieuwe spanten creëren een interessante ruimtelijkheid, waarbij een dakterras, verscholen tussen de dakvormen, een uniek rustpunt vormt. Vergezichten (tot in Mechelen !) en de nabijheid van de karakteristieke kerktoren tenslotte, vervolledigen dit inspirerend en flexibel werklandschap.

Het nieuwe volume - het ontdubbelde kerkschip - bevat naast verschillende werk- en vergaderplekken ook een aantal ondersteunende functies en de lift. Dit volume maakt de link, zowel fysiek als visueel, tussen de grote open ruimte van het kerkschip en de verschillende werk- en vergaderruimtes. Het werken wordt niet weggestopt, maar zichtbaar gemaakt, een verticale beleving.

Een levendig forum in relatie tot de omgeving

De grote open ruimte van het kerkschip wordt volop ingezet als multifunctionele ruimte. De mogelijkheden hier zijn eindeloos. Het is echter cruciaal dat ook in de dagelijkse werking deze ruimte wordt benut, en niet vervalt tot een slechts sporadisch gebruikte evenementenruimte. We voorzien hier dan ook niet enkel onthaal- en ondersteunende functies. Door gebruik te maken van flexibel en mobiel meubilair krijgen ook flexwerkplekken en vergadercocons hier hun plaats. Zo ontstaat een levendig ‘forum’ waar boeiende wisselwerkingen kunnen ontstaan. Ook flexibele scheidingswanden of gordijnen kunnen bijdragen aan een zo divers mogelijk gebruik van deze ruimte, zonder evenwel de openheid ervan te doorbreken. De cafetaria in het koor kan daarbij ook uitvloeien in deze ruimte, waarbij keuken en sanitair kunnen ingezet worden bij meer grootschalige evenementen in het kerkschip. Het volledige kerkschip, inclusief koor, wordt zo een organisch geheel dat dagelijks mee evolueert met zijn gebruiker.

Circulariteit

Hoewel de voorziene werken relatief ingrijpend zijn, vormen een maximaal behoud van het bestaande, een belangrijke mate van omkeerbaarheid en het beperken van de ecologische voetafdruk de rode draad doorheen het project. Zo is de structuur van de nieuwe zijdelingse uitbreiding en het vernieuwde dak in hout, en zijn de vloeren op volle grond met schelpen en kalkhennep opgebouwd, zonder gebruik van een betonplaat. Lichte wanden worden demonteerbaar uitgevoerd, gerecupereerde vloerbekledingen geprefereerd.