Deze oude paardenstallen van de achterliggende melkfabriek “Hollandia” werden gebouwd in de eerste helft van de 20ste eeuw en zijn een stille getuige van zowel het landelijke als het industriële verleden van Laken. Het project voorziet in de verbouwing van dit industrieel erfgoed naar een multidisciplinaire eerstelijnszorgpraktijk, ingebed in de wijk.

De oude paardenstallen leken op het eerste gezicht geen vanzelfsprekende keuze voor de inrichting van een medische praktijk: een volledig ingesloten gebouw met enkel in de voorgevel een aantal ramen, en met een bakstenen vloer die in verschillende richtingen helt (om de paardenuitwerpselen te kunnen afvoeren). Toch bood dit gebouw, bestaande uit twee identieke langwerpige volumes met één bouwlaag, een ongelofelijke schat aan voordelen, zowel praktisch als ruimtelijk.

In dit bestaande gebouw, niet meer dan een buitenschil met een karakteristieke dakstructuur van opeenvolgende houten spanten, wordt het programma ingeschoven als lichte en flexibele 'pockets', elk met een schaal die is afgestemd op de functie. De strakke structurele logica van het gebouw geeft aanleiding tot een leesbare organisatie, onontbeerlijk voor het goed functioneren van dit gemengd programma. De ingreep is ook grotendeels omkeerbaar, waarbij de bestaande ruimtelijkheid de leidraad vormt voor dit nieuwe hoofdstuk.

Elke ‘pocket’ krijgt zijn logische plek binnen het geheel, met een eigen toegang via de gemeenschappelijke multifunctionele circulatieruimte - de binnenstraat - die zich over de volledige lengte van de ruimte uitstrekt. In deze ruimte wordt het historische karakter van de paardenstallen ten volle tot uiting gebracht: de karakteristieke dakstructuur van opeenvolgende houten spanten is er sterk voelbaar, en ook de historische vloerbekleding in baksteen is er zichtbaar, net als de originele nummering van de paardenboxen op de wanden.

Doordat de verschillende onderdelen van het project - de dokterspraktijk, de paramedische consultatieruimtes, de gedeelde ruimtes voor de zorgverleners en de polyvalente zaal - allen naast elkaar en gelijkvloers geschakeld zijn, kunnen er sterke fysieke en visuele linken worden voorzien. Dit vergroot sterk de flexibiliteit van de ruimtes en de mogelijkheid tot sociale interactie. Zo heeft bijvoorbeeld het paramedisch kabinet voor de kine een rechtstreekse toegang tot de zaal waardoor deze ook als sportzaal kan worden gebruikt, en is de gemeenschappelijke ruimte centraal in het gebouw voorzien, zodat de kans op ontmoeten tussen de verschillende zorgverleners zo groot mogelijk is.

Een aangename werkplek kan niet zonder een rechtstreeks zicht naar buiten, liefst op een groene buitenruimte. Er worden daarom twee binnentuinen in het gebouw voorzien, als uitsnijdingen in het bestaande volume, waarrond de verschillende functies een plek krijgen. De centrale patio is het hart van het project en is rechtstreeks gelinkt aan alle omliggende functies. De patio aan het einde van de binnenstraat versterkt de ruimtelijke ervaring van het gebouw en oefent een aantrekkingskracht uit van bij het binnenkomen, en zelfs vanaf de stoep.

Naast het medische aspect wil het project zich inbedden in de wijk, met aandacht voor de noden en behoeften van de buurt. Een veelheid aan polyvalente ruimtes wordt ter beschikking gesteld aan initiatieven die als doel hebben de verschillende leeftijden, bevolkingsgroepen en sociale “klassen” uit de wijk te ondersteunen of samen te brengen: verenigingen die intergenerationeel en intercultureel werken, workshops die zich richten op revalidatie of reactivatie na ziekte, of organisaties die zich specifiek inzetten voor kwetsbare mensen, armoedebestrijding en integratie.

Fysieke en mentale gezondheid worden hierbij niet gezien als een statisch gegeven, waarbij plots overgegaan wordt van het één op het ander. Naast de meer klassieke medische dienstverlening, wordt er dan ook aandacht besteed aan het veel bredere spectrum van fysieke en mentale gezondheid, van gezondheidsbevordering en preventie tot reactivatie en nazorg. Er wordt hierbij grote aandacht besteed aan de juiste balans tussen voldoende privacy en menselijke interactie, waarbij bufferruimtes zorgen voor een geleidelijke overgang tussen publiek en privaat, en gefilterde zichten en fysieke verbindingen op elk moment de mogelijkheid geven om contact op te zoeken.

Voor het ontwerp zijn we zoveel mogelijk vertrokken van de logica van het gebouw zelf, met enkel zeer gerichte ingrepen die zo veel mogelijk ook reversibel zijn. Voor de kabinetten is een bakstenen vloer in helling natuurlijk niet geschikt. We voorzagen hierop daarom een verhoogde vloer, opgebouwd uit houten balken en OSB-platen die grotendeels werden gerecupereerd uit de vloer- en wandelementen en een mezzanine-structuur van de voormalige inrichting van het gebouw (als meubelwinkel). Door een weldoordachte inplanting van de verschillende vloerpassen en toegangen tot de verschillende programma-onderdelen, en door het voorzien van kleine hellingen in de baksteenvloer, werden alle ruimtes in het gebouw ook integraal toegankelijk gemaakt. Voor deze hellingen werd gebruikgemaakt van gerecupereerde bakstenen uit de openingen die werden gemaakt in de lange muur die de twee loodsen van elkaar scheidde.

Voor de nieuw toegevoegde elementen werd steeds gekozen voor materialen met een lage milieu-impact, waarbij de esthetiek werd gezocht in de puurheid van het materiaal zelf. Zo ontstond er een zacht kleuren- en materialenpalet dat rust brengt en zorgt voor een aangename sfeer in de medische praktijk. De afwerking van de binnenstraat is zo bijvoorbeeld voorzien met leempleister.